تحلیل محتوی کتاب های درسی پایه ششم ابتدایی براساس پرورش مولفه های مهارت اجتماعی

چکیده انسان موجودی اجتماعی است و بر همین مبنا یکی از جنبه های روانی انسان جنبه اجتماعی است که از طریق ادراکات , زبان , اندیشه ها , موجبات ارتباط افراد با همدیگر را فراهم می آورد. منظور از رشد اجتماعی رشد وتوسعه روابط اجتماعی است به طوری که فرد بتواند با جامعه اش هماهنگ وساگار باشد وبه عبارت دیگر اجتماعی شدن فرایندی است که کودکان به کمک آنها ,ارزشها,اعتقادات ومعیار های رفتاری راکه فرهنگ شان از آنها انتظار دارد می آموزند. بخش اساسی از فرایند جامعه پذیری وایجاد وپرورش مهارت های زندگی از جمله مهارت های ارتباطی واجتماعی گوناگون ،باید در فرایندآموزش وپرورش وبا برنامه ریزی درست انجام گیرد .بنابراین کتاب های درسی به ویژه کتاب های تعلیمات اجتماعی باید با توجه به ویژگی های رشدی (زیستی ،روانی واجتماعی )دوره نوجوانی در سه حیطه شناختی ،عاطفی وروانی وحرکتی ،دانش ونگرش ومهارت های لازم را در دانش آموزان ایجاد وتقویت کنند . لذا تحلیل محتوی این کتاب ها روشن می سازد که به چه میزان مهارت های زندگی ، ارتباطی و به طور کلی مهارت های اجتماعی در این کتاب ها مورد تاکید واقع شده ولذا این پرسش مطرح می شود که کتاب های پایه ششم به چه میزان سبب ایجاد و پرورش این مهارت ها در فراگیران می شوند .در این پژوهش به منظور پاسخگویی به پرسش فوق تحلیل کتاب های درسی پایه ششم مورد توجه قرار گرفته است . جامعه آماری پژوهش حاضر ،متشکل از کلیه کتاب های درسی پایه ششم ابتدایی شامل11 جلد کتاب درسی این دوره در سال تحصیلی 1391-1392در عنوان فارسی (بخوانیم )،فارسی (بنویسیم )،علوم ،مطالعات اجتماعی ،هدیه های آسمانی ،،قرآن ، ،تفکر وپژوهش ،راهنمای تدریس تفکر و پژوهش پایه ششم ابتدایی و کتاب راهنمای معلم درس تربیت بدنی می باشد .نمونه آماری پژوهش حاضر ،شامل هشت عنوان کتاب ؛ فارسی (بخوانیم )،فارسی (بنویسیم )،علوم ،تعلیمات اجتماعی وآداب زندگی، هدیه های آسمانی ،،قرآن ، ،کار و فناوری،تفکر وپژوهش ، می باشد.تحلیل کتاب های پایه ششم با توجه به مولفه های مهارت اجتماعی (همکاری و مشارکت ،ارتباط و تعامل ،تصمیم گیری ،همدلی ،مسئولیت پذیری ،دوستی ،جرات ورزی )نشان می دهد که از بین 823 صفحه کتاب های پایه ششم 250 صفحه آن به مولفه مهارت اجتماعی تاکید داشته اند.از مجموع 297 تصاویر موجود در کتاب ها 60 مورد از آن ها بر مهارت اجتماعی تاکید داشته اند و کتاب ها ی پایه ششم از نظر تاثیر تصاویر در فهم مهارت اجتماعی به دانش آموزان در حد ضعیف عمل کرده اند. کتاب فارسی در مجموع دارای 68مورد فراوانی مربوط به مولفه مهارت اجتماعی می باشد و کتاب مطالعات اجتماعی شامل 65 فراوانی مرتبط با مهارت اجتماعی می باشد . درصد و تعداد مقوله های مرتبط با مهارت اجتماعی در کتاب هدیه های آسمانی 48 مورد و در کتاب قران22مورد و راهنمای تدریس تفکر و پژوهش شامل 26 فراوانی مربوط به مهارت اجتماعی را در کل کتاب دارا می باشد .از بین کتاب های پایه ششم ،کتاب مطالعات اجتماعی و فارسی دارای بیشترین فراوانی مربوط به مهارت اجتماعی می باشد .یافته ها نشان می دهد که در مجموع محتوی کتاب های پایه ششم ابتدایی از نظر در برداشتن مهارت های اجتماعی و تاثیری که می تواند در ایجاد و پرورش این مهارت ها در دانش آموزان و یاری رساندن به بهبود رشد اجتماعی آنان داشته باشند ،عملکردی متوسط داشته و نیازمند توجه بیشتری می باشد . واژگان کلیدی تحلیل محتوا ،کتاب های درسی ،مهارت اجتماعی